مطالعه برخی از مواد ثانویه ژنوتیپ های خودرو زیتون استان گلستان

زیتون (olea europaea) درختی همیشه سبز متعلق به خانواده ی oleaceae می باشد. میوه و برگ های زیتون به دلیل داشتن مواد ثانویه مانند فنل، فلاونوئید و فعالیت آنتی اکسیدانی حائز اهمیت هستند. این پژوهش بر اساس طرح کاملا تصادفی بر پایه فاکتوریل در سه تکرار می باشد. نمونه های میوه، برگ روی شاخه های رویشی و شاخه های زایشی 9 ژنوتیپ زیتون در دوسال متوالی و همچنین در فصول بهار و پائیز از 5 منطقه لیوان، اوزینه، نصرآباد، آزادشهر و قازان قایه جمع آوری شدند. متغیرهای اندازه گیری شده شامل: وزن خشک، وزن تر، طول میوه، قطر میوه، طول هسته، قطر هسته، کلروفیل، فنل کل، فلاونوئید کل، اولئوروپین و فعالیت آنتی اکسیدانی بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که مکان رویش برگ، فصل و ژنوتیپ روی متغیرهای اندازه گیری شده در سطح یک درصد و پنج درصد اثر معنی دار داشته است. با توجه به نتایج حاصل شده، بیشترین طول میوه (48/2 سانتی متر) و بیشترین طول هسته (06/2 سانتی متر) مربوط به منطقه قازان قایه در پائیز 91 بود. بیشترین قطر میوه (72/1 سانتی متر) و در مقابل بیشترین قطر هسته (39/1 سانتی متر) مربوط به منطقه قازان قایه در پائیز 92 بوده است. در بررسی اثر سال بر میزان مواد موثره، حداکثر میزان فنل کل (91/27 میلی گرم در گرم وزن خشک) در میوه منطقه آزادشهر بود. همچنین بیشترین مقدار فلاونوئید کل (67/1 میلی گرم در گرم وزن خشک) به برگ روی شاخه رویشی منطقه آزادشهر در پائیز 91 تعلق داشت. میوه منطقه نصرآباد در پائیز 92 دارای بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی (73/92 درصد) بود. حداکثر میزان اولئوروپین (95/9 میلی گرم در گرم وزن خشک) در برگ روی شاخه های زایشی منطقه اوزینه در پائیز 92 مشاهده شد. در ارزیابی اثر فصل بر مواد موثره برگ ها، بیشترین میزان فنل کل (16/27 میلی گرم در گرم وزن خشک) مربوط به برگ روی شاخه زایشی منطقه اوزینه در پائیز 91 بوده است. حداکثر مقدار فلاونوئید-کل (67/1 میلی گرم در گرم وزن خشک) در برگ روی شاخه زایشی منطقه آزادشهر پائیز 92 به دست آمد. برگ روی شاخه زایشی منطقه نصرآباد در پائیز 91 دارای بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی (73/92 درصد) بود. بیشترین میزان اولئوروپین (54/9 میلی گرم در گرم وزن خشک) در برگ روی شاخه رویشی منطقه اوزینه در بهار 91 مشاهده شد. حداکثر میزان کلروفیل (54/82) به برگ روی شاخه رویشی منطقه آزادشهر در پائیز 91 تعلق داشت. با توجه به نتایج به دست آمده ژنوتیپ و فصل برداشت بر میزان مواد موثره تاثیر می گذارند. همچنین محل قرار گیری برگ ها بر تغییر میزان مواد موثره اثر بسزایی دارد. برگ زیتون با داشتن میزان بیشتری اولئوروپین نسبت به میوه های زیتون فعالیت آنتی اکسیدانی بیشتری دارد.